Wypłata po śmierci pracownika

Wielu pracodawców zadaje sobie pytanie o sposób wypłaty wynagrodzenia po śmierci pracownika, a w szczególności o to komu pozostałe po pracowniku wynagrodzenie wypłacić. Czy właściwi będą spadkobiercy pracownika? Otóż nie, a przynajmniej nie od razu.

Zgodnie z Kodeksem pracy z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa, a prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej. Dopiero w razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku. Jednak rozrządzenie pracownika na wypadek śmierci (testament) nie wpływa na nabycie praw majątkowych ze stosunku pracy przez spadkobierców wskazanych w testamencie tak długo, jak długo żyją osoby uprawnione z mocy przepisów Kodeksu pracy (czyli głównie małżonek) i nawet wydziedziczenie nie spowoduje utraty tych uprawnień.

Przepisy Kodeksu pracy ustanawiają bowiem odrębną od reguł dziedziczenia kolejność spłaty, której celem jest szybkie zaspokojenie potrzeb osób, które pracownik przed śmiercią utrzymywał, co w praktyce nie zawsze ma miejsce. Zgodnie bowiem z przepisami prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą w równych częściach na małżonka oraz dzieci, co oznacza, że wszystkim osobom uprawnionym przysługują te prawa majątkowe w równych częściach. Przy czym dla uprawnienia małżonka nie jest istotne, czy małżonkowie posiadali wspólność małżeńską, czy też rozdzielność majątkową, jak też bez znaczenia pozostaje fakt, czy małżonkowie razem zamieszkiwali bądź wspólnie prowadzili gospodarstwo domowe. Z drugiej strony, uprawnienia do praw majątkowych po zmarłym pracowniku nie uzyska osoba, która faktycznie prowadziła gospodarstwo domowe z pracownikiem i na jej utrzymanie rzeczywiście pracownik przeznaczał środki pochodzące z wynagrodzenia.

Poza małżonkiem, którego uprawnienie wymaga potwierdzenia jedynie istnienia ważnego związku małżeńskiego w momencie śmierci, uprawnienie do praw majątkowych nabywają też dzieci, bądź inne osoby, ale tylko wtedy, gdy spełniają warunki do uzyskania renty rodzinnej.

Odnośnie natomiast pytania jakie elementy składają się na prawa majątkowe ze stosunku pracy zmarłego pracownika, to można tu wskazać oczywiście na prawo do wynagrodzenia za pracę, w tym premie, różnego rodzaju dodatki (np. za nadgodziny, za pracę w nocy), ale też np. ekwiwalent za niewykorzystany urlop. Generalnie można przyjąć, że do zakresu praw majątkowych ze stosunku pracy zalicza się wszystkie składniki, które pracownik „wypracował” do dnia śmierci. 

W katalogu tym nie będą natomiast mieściły się zobowiązania, czyli długi, które pracownik może posiadać wobec pracodawcy, jak też inne prawa pracownika związane z zatrudnieniem, ale nie stanowiące bezpośrednio praw majątkowych ze stosunku pracy (np. prawo do zakupu akcji po preferencyjnych cenach), jakkolwiek uprawnienia te, jak i długi mogą wejść do masy spadkowej po zmarłym pracowniku. Od praw majątkowych opisanych w tym artykule należy też odróżnić odprawę pośmiertną, która stanowi odrębny tytuł prawny związany ze śmiercią pracownika.