Polski Ład a ZFRON.

Wejście w życie przepisów Polskiego Ładu spowodowało, że na skutek zwiększenia kwoty wolnej od podatku dochodowego do 30 tys. zł., wysokość zaliczek na ten podatek uległa istotnemu zmniejszeniu wśród dużej grupy pracowników. Dotyczy to głównie zaliczek od pracowników otrzymujących minimalne wynagrodzenie za pracę, z czego znaczną grupę stanowią zatrudnione osoby niepełnosprawne. Faktycznie może się zatem zdarzyć, że kwota zaliczki w roku podatkowym w ogóle u danego pracownika nie wystąpi. W efekcie pracodawcy, którzy część tych zaliczek przekazują na ZFRON – zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, utracą źródło wpływów dla tego funduszu. Dotyczy to szczególnie tych pracodawców, dla których część zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych stanowi jedyne źródło zasilania ZFRON.

I chociaż problem ten był poruszany już po ogłoszeniu projektów ustaw Polskiego Ładu w ubiegłym roku, to dopiero w bieżącym roku ustawodawca zdecydował się zareagować i przyjął projekt nowelizacji ustawy o rehabilitacji*, której celem jest rekompensata utraconych wpływów na ZFRON przez pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne.

Zgodnie z zapisami projektu, pracodawca będący dysponentem ZFRON będzie mógł wystąpić do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z wnioskiem o wypłatę środków w wysokości stanowiącej iloczyn stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz kwoty 4% najniższego wynagrodzenia. Przez najniższe wynagrodzenie należy rozumieć minimalne wynagrodzenie z grudnia ubiegłego roku, co w roku 2022 oznacza kwotę 2 800 zł. Zatem wpłata na ZFRON z tytułu zatrudnienia jednego pracownika niepełnosprawnego w 2022 r. wyniesie 112 zł, a w przyszłym roku prawdopodobnie wyniesie 120,40 zł.

Wniosek składany będzie według wzoru określonego rozporządzeniem w terminie do 7 dnia miesiąca, po miesiącu którego dotyczy. Czyli np. wniosek za luty 2022 r. należy złożyć do 7 marca 2022 r., przy czym pierwszy wniosek, ze względu na wejście przepisów w trakcie roku, będzie można złożyć do 20 dnia miesiąca, po miesiącu wejścia w życie nowelizacji ustawy. Dodatkowo przepisy mają działać wstecznie i umożliwić złożenie wniosku również za styczeń 2022 r.

Pracodawca będzie musiał zdecydować się, czy zasilać ZFRON środkami uzyskanymi na wniosek z PFRON, czy też jak dotychczas, z części zaliczek na podatek dochodowy, gdyż obu tych form pomocy nie będzie można łączyć. W pierwszym wniosku składanym w danym roku do PFRON pracodawca będzie też musiał określić, za które miesiące pozostałe do końca roku będzie korzystał ze wsparcia PFRON, poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia.

Stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych w miesiącu ustalany będzie w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, bez względu na stopnie i rodzaje niepełnosprawności, jak też bez względu na status pracowników (np. wiek emerytalny), a status pracodawcy jako dysponenta ZFRON – na ostatni dzień miesiąca.

Rozwiązanie będzie faktycznie dostępne dla zakładów pracy chronionej i pracodawców, którzy utracili status zakładów pracy chronionej, w okresie 5 lat licząc od końca roku, w którym status został utracony. Istotna różnica w odniesieniu do obecnych przepisów wynika z faktu, że aktualnie zakłady pracy chronionej przekazują na ZFRON część zaliczek od wszystkich pracowników (nie tylko niepełnosprawnych), a według nowej koncepcji pomoc będzie przysługiwała tylko w odniesieniu do osób niepełnosprawnych.

Wprowadzenie nowego rodzaju pomocy dla dysponentów ZFRON nie zmienia natomiast samych zasad wydatkowania środków ZFRON, jak też reguł pomocy de minimis, z tym zastrzeżeniem, że organem udzielającym pomocy będzie Prezes Zarządu PFRON i do niego należało będzie zwracać się z wnioskiem o wydanie zaświadczenia o pomocy de minimis.

Środki uzyskane z PFRON będą też podlegały regule wydatkowej, zgodnie z którą powinny zostać wykorzystane najpóźniej do 31 grudnia następnego roku.

Nie do końca jasno przedstawia się też kontrola wydatkowania tych środków, gdyż aktualnie kontrola wykorzystania środków ZFRON prowadzona jest wyłącznie przez właściwego miejscowo dyrektora izby administracji skarbowej, podczas gdy nowelizacja pewne uprawnienia kontrolne w zakresie ZFRON przekaże Prezesowi Zarządu PFRON. Jednak szczegóły będą znane dopiero po wydaniu rozporządzenia przez właściwego ministra.

Nowelizacja zmienia też termin uzyskania środków pochodzących z zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych wskazując, że terminem tym będzie ostatni dzień miesiąca wypłaty wynagrodzeń. Zatem środki na ZFRON z części zaliczek na podatek dochodowy będą przekazywane w terminie do 7 dnia już nie od dnia wypłaty wynagrodzenia, ale od ostatniego dnia miesiąca, w którym wynagrodzenie zostało wypłacone.

Natomiast co do niektórych szczegółów proponowanego rozwiązania, w tym treści wniosku czy ewentualnych jego korekt, trzeba będzie poczekać do wydania rozporządzeń wykonawczych do ustawy.

*Projekt został obecnie uchwalony przez Sejm RP i czeka na rozpatrzenie przez Senat RP

Warszawa, 2 lutego 2022 r.