Korekty ZUS a dofinansowanie do wynagrodzeń – orzecznictwo.

Dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych przysługują pracodawcom, którzy zatrudniają osoby niepełnosprawne oraz terminowo ponoszą ich koszty płacy. Na koszty płacy składa się wynagrodzenie brutto pracownika oraz składki na ubezpieczenia społeczne od tego wynagrodzenia. Jeżeli opóźnienie w zapłacie tych kosztów przekracza 14 dni, wtedy dofinansowanie za dany okres nie przysługuje, chyba że kwota składek ZUS opłacona po terminie nie jest wyższa niż 2% składek za ten okres.

O ile zatem konieczność terminowego ponoszenia kosztów płacy nie budzi wątpliwości, to problem powstaje w przypadku konieczności dokonania korekt składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli w ich wyniku powstaje kwota do dopłaty.

Stanowisko PFRON

Zgodnie bowiem z interpretacją PFRON, prezentowaną w decyzjach nakazujących zwrot dofinansowania, każda dopłata składek na ubezpieczenia społeczne za dany okres powoduje, że za ten okres pracodawca nie posiadał terminowo opłaconych kosztów płacy. Według PFRON rozliczenie wpłat dokonanych na zapłatę złożonych korekt następuje proporcjonalnie, z uwzględnieniem wszystkich ubezpieczonych, bez względu na przyczynę tych korekt oraz rodzaj ubezpieczonych. Dla PFRON nie ma zatem znaczenia, czy korekty powodujące obowiązek dopłaty składek ZUS dotyczą osób niepełnosprawnych, do wynagrodzenia których pracodawca wnioskował o dofinansowanie, czy też innych ubezpieczonych. Każda korekta skutkująca dopłatą składek za dany okres powoduje, że wszyscy ubezpieczeni, w tym  osoby niepełnosprawne, posiadają niedopłatę składek za ten okres. W konsekwencji PFRON domaga się zwrotu całego dofinansowania za ten okres, bez sprawdzenia, czy na dzień złożenia wniosku o wypłatę dofinansowania koszty płacy zatrudnionych osób niepełnosprawnych poniesione były terminowo.

Natomiast podstawowym dowodem, na którym opiera się PFRON, jest rozliczenie przekazywane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, dokonywane na dzień bieżący i wskazujące zazwyczaj ogólne kwoty należności składkowych za dany okres oraz terminy ich wpłat (w tym terminy wpłat korekt), bez określania czy na dzień złożenia wniosku o wypłatę dofinansowania przez pracodawcę składki na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych były zapłacone terminowo. Co więcej, sam ZUS w dokumentach przekazywanych do PFRON przyznaje, że „na koncie ubezpieczonego, o którym mowa w art.40 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych nie są ewidencjonowane daty wpłat składek”, co jednak nie stanowi przeszkody dla PFRON.

Dodatkowo PFRON stwierdza, że „skoro na koncie płatnika za okres objęty postępowaniem zaewidencjonowano wpłaty, które zostały dokonane z uchybieniem terminów, wynikających z odrębnych przepisów, przekraczającym 14 dni, informację tę należy utożsamić ze stanem widniejącym na koncie każdego ubezpieczonego zgłoszonego w okresie, w tym również ze stanem widniejącym na koncie ubezpieczonych posiadających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności”.

PFRON zatem wprowadził nie istniejącą w przepisach zasadę, że każda wpłata dotycząca składek na ubezpieczenia społeczne za dany okres dokonana po terminie (z uwzględnieniem 14-dniowego opóźnienia), bez względu na fakt kogo ta wpłata dotyczy, stanowi negatywną przesłankę w zakresie ubiegania się o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za ten okres.

Stanowiska Sądów

Koszty płacy tylko osób niepełnosprawnych

                Sądy administracyjne tymczasem prezentują linię orzeczniczą, z której jasno wynika, iż warunek terminowego poniesienia kosztów płacy dotyczy wyłącznie zatrudnionych osób niepełnosprawnych, a nie wszystkich pracowników zgłaszanych przez pracodawcę korzystającego z dofinansowań.

Jednoznacznie kwestię tę rozstrzygnął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 29 lipca 2020 w sprawie I GSK 748/20 wskazując, iż „organ badając spełnienie przez pracodawcę wymogu określonego w art.26a ust.1a¹ pkt 3 ustawy o rehabilitacji powinien był dokonać ustaleń na okoliczność terminowości poniesienia kosztów płacy w odniesieniu do pracowników niepełnosprawnych, a nie – do wykazania nieterminowości w ogólności”. 

W wyroku z dnia 27 stycznia 2021 r. sygn. akt V SA/Wa 1304/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził natomiast, że „ustalenia organu winny dotyczyć poniesienia obowiązkowych składek za pracowników niepełnosprawnych, a nie za jakichkolwiek pracowników, których nie dotyczy wniosek Wn-D”.

Na jaki dzień sprawdzać terminowość poniesienia kosztów płacy

Co wydaje się równie ważne, Sąd wskazał też, że „W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowane jest stanowisko, że aby strona mogła uzyskać dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych musi spełniać warunki do uzyskania tej pomocy publicznej na ostatni dzień miesięcznego okresu sprawozdawczego”. Sąd powołał też wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 grudnia 2019 r. (V SA/Wa 1679/19) gdzie stwierdzono, że „skoro konstrukcja przepisów ustawy o rehabilitacji wskazuje na nakaz odnoszenia się do sytuacji przedsiębiorcy w chwili składania wniosku, to organ winien oceniać wniosek na dzień jego złożenia także i w kwestii spełniania przesłanek do jej otrzymania odnośnie opłacenia składek”.

Sądy zatem potwierdzają, że terminowość poniesienia kosztów płacy powinna być oceniana przez organ na dzień złożenia wniosku, a nie na jakikolwiek dzień w przyszłości, kiedy rozliczenie składek ZUS może ulec istotnym zmianom na skutek złożonych korekt.

Podsumowanie

Praktyka PFRON polegająca na żądaniu zwrotu dofinansowania w przypadku, gdy rozliczenie składek na ubezpieczenia społeczne dokonane przez ZUS wykazuje jakiekolwiek dopłaty składek do danego okresu po upływie 14 dni jest nieprawidłowa. Sądy administracyjne jednoznacznie wskazują, że na dofinansowanie wpływ powinny mieć tyko składki na ubezpieczenia społeczne zatrudnionych osób niepełnosprawnych, a sprawdzenie terminowości ich zapłaty powinno być dokonywane na dzień złożenia wniosku o wypłatę dofinansowania. Korekty składane do ZUS już po złożeniu wniosku o wypłatę dofinansowania nie powinny mieć wpływu na koszty płacy wykazane w tym wniosku, w szczególności jeśli dotyczą osób nieobjętych wnioskiem o wypłatę dofinansowania. I to jest niewątpliwie dobra wiadomość. Zła wiadomość jest natomiast taka, że praktyka ta cały czas jest przez PFRON stosowana i korzystne rozstrzygnięcie można uzyskać dopiero w sądzie administracyjnym.