Rozłożenie na raty składek ZUS a dofinansowania do wynagrodzeń

Dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych wypłacane przez PFRON stanowią najbardziej powszechną formę wsparcia dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne. Zgodnie z przepisami ustawy, dofinansowanie przysługuje do wynagrodzenia pracownika pod warunkiem, że koszty płacy zostały poniesione przez pracodawcę terminowo, co oznacza zachowanie terminu określonego w odrębnych przepisach (np. zgodnie z terminem wypłaty wynagrodzenia określonym w przepisach Kodeksu pracy lub terminu zapłaty składek ZUS określonego w przepisach o ubezpieczeniach społecznych).
Ustawa przewiduje także wyjątki, gdyż dofinansowanie jest też należne w przypadku jeśli opóźnienie w płatności kosztów płacy nie przekracza 14 dni lub wysokość nieterminowo opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne nie przewyższa 2% składek należnych za dany miesiąc.
Przez koszty płacy natomiast rozumiemy natomiast wynagrodzenie brutto pracownika oraz składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od tego wynagrodzenia.
Pozornie powyższe przepisy wydają się jednoznaczne, jednak wątpliwości pojawiają się w sytuacji, gdy pracodawca uzyskał ulgę w zapłacie składek ZUS, np. w formie rozłożenia na raty.
Wydaje się, że rozłożenie składek ZUS na raty i wyznaczenie nowych terminów płatności powinno skutkować uzyskaniem prawa do dofinansowania za okres, którego dotyczy układ ratalny, jednak PFRON od pewnego czasu przedstawia w tej kwestii odmienne stanowisko.
Zdaniem PFRON, rozłożenie na raty nie modyfikuje sytuacji pracodawcy na gruncie przepisów ustawy o rehabilitacji, ponieważ instrument ten stosuje się w odniesieniu do należności, których ustawowy termin płatności już upłynął (a więc uchybienie terminowi ustawowemu miało miejsce), zaś umowne ustalenie nowych terminów płatności rat nie zmienia tej sytuacji. W efekcie PFRON stwierdza, iż zawarcie układu ratalnego w ZUS skutkuje tym, że dofinansowanie do wynagrodzeń za okres, którego układ ratalny dotyczy – nie przysługuje.
Stanowisko PFRON, co warte podkreślenia, uległo zmianie od sierpnia bieżącego roku, gdyż wcześniej organ ten uznawał układy ratalne za skutecznie przesuwające termin płatności składek, o ile wniosek o rozłożenie na raty został złożony przed terminem płatności składek.
Jednak powyższe stwierdzenie trudno uznać za poprawne, ponieważ układ ratalny wyznacza nowe terminy płatności składek, zgodnie z obowiązującymi przepisami i na ich podstawie, przez organ do tego uprawniony, czyli ZUS. Ustawa o ubezpieczeniach społecznych jasno też wskazuje, że składki objęte układem ratalnym nie stanowią zadłużenia płatnika wobec ZUS.
Stanowisko to jest również niezgodne z poglądami prezentowanymi przez warszawski Wojewódzki Sąd Administracyjny, który stwierdził, iż „w przypadku odroczenia terminu płatności należności z tytułu składek lub rozłożenia na raty uznaje się, że płatnik składek nie posiada zadłużenia z tytułu należności z tytułu składek”, a „zawarcie przez płatnika składek układu ratalnego z ZUS i wywiązanie się przez płatnika z tej umowy pociąga za sobą skutek w postaci zmiany terminów wymagalności składek, których w związku z tym nie można traktować jako zaległości”. Sąd stwierdził też, że żądając zwrotu dofinansowania PFRON „nie uwzględnił konsekwencji w zakresie zmiany terminu wymagalności składek ZUS wynikających z przedstawionej przez stronę zawartej z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych umowy nr (…) o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek, a zawarcie takiej umowy pociąga za sobą konsekwencję w postaci braku możliwości ujęcia tych należności w kategoriach zaległości składkowych, pod warunkiem wywiązania się płatnika z postanowień umowy”.
W powyższym sporze rację należy przyznać Sądowi, który prawidłowo zinterpretował przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jak też uwzględnił cel rozłożenia na raty, którym jest pomoc dla pracodawcy w realizacji jego obowiązków ustawowych. Faktycznie jeśli rozłożenie na raty miałoby pociągać za sobą negatywne konsekwencje w postaci braku dofinansowania, to taka pomoc nie miałaby często dla pracodawcy sensu, w szczególności, jeśli o takich negatywnych skutkach pracodawca nie został powiadomiony. Odbieranie dofinansowania pracodawcom przeczyłoby też logice udzielania pomocy publicznej w formie rozkładania należności na raty, której celem było przede wszystkim zachowanie stanu zatrudnienia przez pracodawców. Poza tym, rozkładanie należności na raty jest jedną z najpopularniejszych form wsparcia dla przedsiębiorców, korzystną dla wszystkich stron, gdyż przedsiębiorca może w ten sposób zachować płynność finansową, pracownicy posiadają opłacone składki, a ZUS uzyskuje należne mu środki.
Dlatego też w razie stwierdzenia przez PFRON, że ze względu na zawarty układ ratalny z ZUS dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych podlega zwrotowi, należy rozważyć odwołanie od takiej decyzji, a stanowiska sądów administracyjnych w podobnych sprawach mogą okazać się tu rozstrzygające.