Orzeczenia o niepełnosprawności – COVID i Ukraina
w związku z za powiadanymi zmianami dotyczącymi stanu epidemii oraz wejście w życie ustaw o pomocy dla Ukrainy przedstawiam poniżej informację o skutkach tych aktów dla orzeczeń o niepełnosprawności.
Zapowiedź Ministra Zdrowia o zniesieniu stanu epidemii
Zgodnie z informacją przekazaną przez Ministra Zdrowia, w pierwszej połowie maja na terenie Polski zostanie zniesiony stan epidemii, a wprowadzony zostanie stan zagrożenia epidemicznego. Możliwe, że zniesienie stanu epidemii nastąpi jeszcze dziś (6.05.2022 r.).
Jakie konsekwencje będzie to miało dla orzeczeń o niepełnosprawności pracowników, których ważność automatycznie została przedłużona na podstawie przepisów tzw. specustawy covidowej, czy zachowają one ważność?
Otóż tak, wszystkie orzeczenia automatycznie przedłużone na podstawie powyższych przepisów nadal zachowają ważność.
Przepis art.15h ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych stanowi, iż „Z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, wydane na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, którego ważność upływa w terminie od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności”.
Powyższy przepis oznacza, że dla zachowania ważności orzeczenia z mocy prawa nie ma znaczenia czy obowiązuje w Polsce stan epidemii czy stan zagrożenia epidemicznego, gdyż przepis ten traktuje stany te równoważnie. Wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego niczego zatem nie zmieni w przypadku ważności orzeczeń automatycznie przedłużonych z mocy prawa. Dodatkowo nawet po odwołaniu obydwu stanów, ważność orzeczeń zachowania będzie jeszcze przez 60 dni.
Należy jednak pamiętać, że wydanie nowego orzeczenia dla pracownika niepełnosprawnego unieważnia dotychczasowe orzeczenie i nie można się już na nie dłużej powoływać. Jeżeli zatem pracownik posiadał orzeczenie o konkretnym stopniu niepełnosprawności, które zostało automatycznie przedłużone, wydanie nowego orzeczenia powoduje, że dotychczasowe orzeczenie przestaje obowiązywać.
Uchodźcy z Ukrainy
Druga aktualnie pilna sprawa dotyczy kwestii zatrudniania pracowników niepełnosprawnych z Ukrainy, ponieważ wśród uchodźców część stanowią osoby niepełnosprawne, które chcą podjąć pracę w Polsce. Posiadają oni również ukraińskie orzeczenia o niepełnosprawności, co nasuwa pytanie o możliwość uznawania tych orzeczeń przez polskie instytucje, na przykład PFRON.
Jednak według stanu prawnego obowiązującego obecnie nie możliwości uznawania ukraińskich orzeczeń przez polskie prawodawstwo. Według przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych jej przepisy stosuje się do osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem:
- o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (znaczny, umiarkowany lub lekki),
- o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów (orzeczenia ZUS-owskie),
- o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia.
Dodatkowo uznaje się też orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów lub o niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wydane przed 1 stycznia 1998 r.
Nie ma jednak przepisów umożliwiających uznawanie orzeczeń o niepełnosprawności wydane przez organy innego państwa. Przepisów takich nie wprowadziły ani tzw. specustawy covidowe, ani też specustawa o pomocy Ukrainie.
Osoba przybyła z Ukrainy, w celu uzyskania polskiego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, powinna zatem złożyć wniosek do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, dołączając do wniosku posiadaną dokumentację medyczną.